Er zijn zo van die momenten in een muziekjaar, waarop je vooral niet flauw moet doen. Het verschijnen van deze cd lijkt mij zo’n moment te zijn: Ry Cooder en The Chieftains zijn allebei namen die iets voorstellen. Als je dan een plaat binnen krijgt, waarop deze twee instituten samenwerken, dan heb je als luisteraar terecht hooggespannen verwachtingen. Voor deze cd (er is ook een de luxe versie, die behalve een heel mooi filmpje over het tot stand komen van de plaat, niet echt iets wezenlijks bijdraagt), kwam de liefde van Cooder voor zijn stad, Los Angeles, nog maar eens bovendrijven. Hij was als bij toeval op het verhaal van de San Patricios gestoten.

Dat waren mannen, voornamelijk Ieren, die een heel kleine voetnoot schreven in de Mexicaans/Amerikaanse oorlog van 1846-48. De Ierse immigranten, die vaak in het leger terecht waren gekomen om uit de honger, de armoede en de algemene ellende van de hongersnood te ontsnappen, kwamen terecht in een midden waar ze onder het gezag stonden van hetzelfde soort mensen dat hen in hun thuisland het leven onmogelijk gemaakt had. Op een dag hadden ze er schoon genoeg van: ze deserteerden uit het Amerikaanse leger, volgden hun geweten en gingen aan de “overkant” meevechten met de Mexicanen.

De Amerikanen een beetje kennende, mag je dus nauwelijks verbaasd zijn dat dit verhaal zorgvuldig uit de geschiedenisboeken geschrapt werd. In Ierse en Mexicaanse middens echter bleef het verhaal van generatie tot generatie verteld worden en het ligt voor de hand dat meester etnologist Cooder daar op een dag iets mee zou aanvangen. Hoe hij het verhaal te horen kreeg? Eenvoudig: zijn jarenlange goeie vriend, Paddy Moloney van The Chieftains, ertelde het hem en de trein was vertrokken. Geheel in Cooderiaanse traditie, volgde een flinke dosis historisch onderzoek, werden liederen bijeengezocht, herwerkt of geschreven en bevriende muzikanten aangesproken. Het resultaat is bepaald indrukwekkend: als je het lijstje deelnemende zangers en zangeressen bekijkt, begin je te duizelen. En dan heb je nog niet eens een noot gehoord. Eens je dat wel doet, voltrekt zich iets merkwaardigs: je vergeet te ademen, alles rond jou wordt wazig en je wordt meegezogen in het muzikale verhaal. Dit is een plaat, waar moeilijk slechts één labeltje op te kleven valt: het is folk, zeer zeker: zowel Ierse, Amerikaanse als Mexicaanse, het is rootsmuziek, absoluut, het is bijgevolg ook Americana in de brede zin van het woord, maar vooral: het is Cooder.

De man slaagt er alweer in een mengelmoes van stijlen bijeen te brengen, die ratjetoe-gewijs ongelooflijk lekker smaken. Het was ons sinds “Santiago” al bekend dat de muziekjes van Cooder en die van The Chieftains wonderwel bij elkaar passen. We wisten al langer dat Cooder “iets” met muzikale traditie heeft, we wisten dat Linda Ronstadt, Flaco Jimenez en Carlos Nunez een heel grote bewondering hebben voor Cooder en het lijkt dus vanzelfsprekend, dat zij present tekenen op dit epos. Verrassend echter, is de aanwezigheid van zowel Lila Downs, als Chavela Vargas en Moya Brennan, naast een batterij Mexicaanse bands, die alleen bekend zijn bij liefhebbers van traditionele Mexicaanse muziek. Kijk, ik ben door de jaren heen een tikkeltje te grijs geworden, om nog snel omver geblazen te worden, enkel door de opsomming van grote namen, maar bij het bekijken van de lijst van de muzikanten op deze plaat, werd het toch heel stil om me heen. Dit is, noch min noch meer, een plaat die alles heeft om evenveel teweeg te brengen dal Paul Simon destijds met zijn Graceland. Cooder deed het eerder al met zijn Cubanen van Buena Vista, hij lanceerde Flaco Jimenez, exploreerde muziek van over heel de wereld en komt nu terecht in zijn thuisstad Los Angeles, waar hij zich onderdompelt in de wereld van de Ierse en de Mexicaanse migrantengemeenschappen.

Het is echter niet alleen Cooder: de inbreng van The Chieftains is minstens even belangrijk. Het is een beetje zoals bij mayonaise: het eindproduct is maar zo goed als elk van de ingrediënten, op voorwaarde dat de som groter is dan de optelling van de delen. Het resultaat hier nergens minder dan verbluffend en ik besef best dat het, begin maart, nog heel vroeg is om te spreken over “eindejaarslijstjesplaat”, maar in dit geval ligt het nu al vast: dit is niet zomaar een plaat, dit is een muzikale gebeurtenis en eentje die het jaar rond bijzonder veel stof behoort en belooft te maken. We hebben hier, dames en heren, te maken met een meesterwerk. Ik heb gezegd! (Dani)